קוראי עברית: הספר "גיבורים, מלכים ודרקונים – מיתולוגיה איראנית לכל גיל" יצא לאור. הקליקו על התמונה למטה כדי לעבור לעמוד הספר!
کتابی تازه به نام «قهرمانان و شاهنشاهان و اژدها – اسطوره‌های ایرانی برای همگان» در اسراییل به چاپ رسیده است. نویسنده این کتاب، دکتر تامار گیندین، خود را «ایران‌شناس و ایران‌دوست اسراییلی» معرفی می‌کند که هدفش ساختن پلی میان ملت‌های اسراییل و ایران است. دکتر گیندین در بخش خاورشناسی مرکز آکادمیک «شالم» در اورشلیم، استاد ایران‌شناسی و زبان فارسی است. وی همچنین پژوهشگر ارشد مرکز پژوهش‌های خلیج فارس «عِزری» دانشگاه حیفا می‌باشد.
نخستین کتاب ایشان برای مخاطب عام، خوب، بد و گیتی – سفری به ایران پیش از اسلام، بر اساس مجموعه برنامه‌های رادیویی دربارۀ ایران پیش از اسلام، در سال 1390 به چاپ رسیده است.
کتاب اسطوره‌های ایرانی شامل بر سیزده روایت برگزیده از میان اساطیر ایرانی است. این اسطوره‌ها از منابع پارسی میانه زرتشتی و شاهنامه فردوسی استخراج شده است. در راستای بهبود ارتباط کتاب با کودکان، برای هر روایت طرحی جهت رنگ‌آمیزی به همراه خلاصه‌ای موزون فراهم شده است. افزون بر آن برای بزرگسالان نیز توضیحاتی دربارۀ داستان و یا کارکترها از جنبه فرهنگی و تاریخی و زبان شناختی نیز تحریر شده است.
دکتر گیندین، لطفا بفرمایید که این کتاب چگونه متولد شد؟
همزمان با چاپ کتاب «خوب، بد و گیتی»، دخترم، عنات، که در آن زمان 9 ساله بود، طی سفری به هامبورگ دچار شکستگی از ناحیه پا شد. دوران نقاهت شش ماهه و ویلچرنشینی باعث شد که از کلاس ورزش محروم شود. در این دوره او تصمیم گرفت که کتاب مادرش را بخواند. عناتی چنان شیفته اسطوره‌های ایرانیِ نقل شده در این کتاب شد، که پیشنهاد کرد این اساطیر را با ساختاری کودکانه با همکاری یکدیگر بازنویسی و تصویرگری کنیم. البته که تصویرگر نیز عنات بود.
زمانی بالنسبه طولانی از تولد ایده تا به نشر کتاب گذشته است، چرا این فرایند شش سال به طول انجامید؟
پنج سال از این زمان صرف طرح و برنامه ریزی و جمع آوری و انتخاب مطلب شد. در سال پنجم انگیزه دیگری بر انگیزهای پیشین افزوده شد. یکی از دروسی که در دوره «تاریخ و فرهنگ ایران» در مرکز شالم به دانشجویان ارائه می دهم، «آشنایی با داستان های شاهنامه» است. دانشجویان طی سال‌های قبل ایلیاد و قرآن و حدیث و دیگر کتاب های بنیادین فرهنگ‌های جهان را می‌خوانند، و البته تورات را هم در مدرسه خوانده‌اند. از همین منظر می‌توانند سنت های گوناگون را مقایسه کنند. در این میان جای متنی موثق و البته ساده و روان و فارغ از اطناب متون تخصصی برای اساطیر ایرانی خالی بود. این نیز انگیزهای افزون شد تا ایده کتاب اساطیر ایرانی را با همت و تلاش بیشتری پیش ببرم.
طی سال گذشته کارهای مختلفی برای آماده‌سازی کتاب به انجام رساندیم. کمپین جذب سرمایه عمومی، گزینش نهایی روایات (که البته گزینش سیزده روایت از میان خیل اساطیر ایرانی امری بسیار سخت و دشوار است.) خواندن و ترجمه و تطبیق منابع و برگردان آن به زبان عبری و تهیه یک چکیده و شعری کوتاه به همراه گزارش کوتاهی از نکات جالب توجه.
آیا اساطیر ایرانی برای مخاطب اسراییلی جالب است؟
به نظر من اسطوره برای هر انسانی فارغ از منبع و ماخذ آن جالب و گیرا است. اسراییلی‌ها به طبع با اساطیر یونانی و روایات توراتی آشنایی بیشتری دارند. نویسندگان اسراییلی که پیش از چاپ کتاب را خوانده اند و همچنین دانش‌آموزان دبستانی که هر هفته برایشان جلسه اساطیرخوانی برگزار کردم (به قول خودشان «درس ایران»)، بسیار استقبال کردند. این بازخوردها موید نیاز مبرم جامعه اسراییلی به چنین تالیفی است.
چه روایاتی از اساطیر ایرانی در این کتاب گنجانده شده است؟
کتاب با گزارش روایت زرتشتی آفرینش آغاز می‌شود. سپس داستان جمشید و ضحاک و فریدون بر پایه ترکیبی از منابع پارسی میانه و شاهنامه. در ادامه داستان زال و سیمرغ، روایت زال و رودابه و زایش رستم به روایت شاهنامه. زایش زرتشت به روایت منابع پارسی میانه زرتشتی. چند شخصیت تاریخی که صورتی شبه-اسطوریه‌ای یافته‌اند. روایت داریوش بر پایه منابع یونانی، داستان داراب، اردشیر و کرم، و گزیده‌ای از داستان‌های بهرام گور. در فصل پایانی نیز به روایات آخرالزمانی گرشاسپ پرداخته شده است. داستان گرشاسپ و نقش آخرالزمانی وی بر پایه نصوص زرتشتی گزارش شده است. با توجه به حجم پیشبینی شده برای این کتاب، تصمیم گرفته شد که روایات رستم و سهراب و سیاوش و آرش کمانگیر و دیگر اساطیر ایرانی در قالب کتاب دیگری آماده شود. برآورد اولیه ما برای این کتاب حدود 100 صفحه بود. اما در عمل حجم کتاب از 200 صفحه نیز گذر کرد. این افزایش حجم باعث شد که به فکر مجلد دومی برای این کتاب باشیم. کتاب بعدی در صورت تامین بودجه و حمایت عمومی تا دو سال دیگر منتشر خواهد شد.
در پایان آیا نکته قابل توجهی در مورد این کتاب هستند که دوست داشته باشید که مطرح شود؟
تطبیق روایات یکی از پیچیده ترین نکات تالیف این کتاب بود. برای نمونه داستان ضحاک و فریدون را می‌توان از پرچالش‌ترین‌ها نام برد. این پیچیدگی به دلیل تفاوت‌های بسیار قابل توجه میان منابع ایران باستان و دوران اسلامی است. ما یک نام و در هر «دو راهی» مهم داستان گزینه خودمان را انتخاب کرده‌ایم، و بقیه نسخه‌ها را در حاشیه آوردیم. از جمله نام کارکتر ضحاک. در اَوستا نام وی «اژی دهاکَ» است. اژی به معنی اژدها یا مار بزرگ (در دنیای باستان اژدها یک نوع مار بزرگ بوده است)، و دهاکَ که نام خاص آن است. در پارسی میانه نام کاراکتر تبدیل به «دهاگ» می شود، و اگر می‌خواستند بگویند «اژدهایی (که نامش) دهاگ (است)»، می‌گفتند «اژ ی دهاگ»، یعنی «اژ ِ دهاگ». این اژ ِ دهاگ در برخی منابع ایران باستان، بابلی محسوب می‌شود، چون آن روزگاران بابلی ها «بَدان» بودند. این «اژ-دهاگ» به فارسی شده «اژدها» – همان جانور اسطوره‌ای. درمنابع دوران اسلامی این کاراکتر باستانی عرب شده، زیرا در دوران فردوسی «بَدان» عرب‌ها بودند. بدین روی نام دهاگ معرب می شود تا عربیت آن بیشتر به نظر آید، و تبدیل به «ضحاک» می شود. سه سر اژدها تبدیل می شود به یک سر آدم و دو سر مار.
هر سوال دیگری که داشتید، حتما بپرسید و با کمال میل جواب می‌دهم.
